Tłumaczenie napisów na wiele języków pozwala nam na oglądanie zagranicznych produkcji bez trudu. O czym należy pamiętać podczas tłumaczenia napisów, aby uniknąć wpadek językowych? W tym wpisie skupimy się na tworzeniu i tłumaczeniu napisów do filmów i seriali. Powiemy o technikach, dzięki którym zyskasz pewność, że masz do czynienia z profesjonalnymi tłumaczeniami!
Zastanawiasz się, jak powinno wyglądać tłumaczenie napisów do filmów i seriali krok po kroku? W Diuna na co dzień mamy do czynienia z tłumaczeniami audiowizualnymi, np. do filmów pokładowych lub na festiwale filmowe (takie jak ostatnia współpraca z Post Pxrn Film Festival Warsaw). Dlatego z chęcią przybliżymy Ci ten proces. Podzielimy się też cennymi wskazówkami, które stosujemy regularnie w naszym biurze tłumaczeń. Dzięki tym technikom udaje nam się tworzyć tłumaczenia napisów na najwyższym poziomie. Z naszego artykułu dowiesz się:
- jaką rolę odgrywają napisy dla odbioru filmu lub serialu,
- na czym polega proces tłumaczenia napisów do filmów i seriali,
- z jakimi trudnościami wiąże się tłumaczenie napisów,
- jakie są dobre praktyki tworzenia kinowych napisów.
Tłumaczenia filmów i seriali: napisy, dubbing, czy lektor?
Do przekładu dialogów na ekranie wykorzystuje się techniki tłumaczeń audiowizualnych. O tym, czym dokładnie są i jak powstają tłumaczenia wizualne, pisaliśmy tutaj. Sposoby tłumaczeń filmów i seriali mogą przyjąć różne formy. Wyróżniamy 3 metody:
- dubbing
- lektor
- napisy
Najpopularniejszą formą tłumaczenia do filmów i seriali są jednak napisy. Dlaczego? Jest to najszybszy i najprostszy sposób na przetłumaczenie obszernych dialogów na wiele języków. Co więcej, tworzenie napisów jest najbardziej ekonomiczną opcją z wymienionych propozycji – nie wymaga zatrudniania sztabu specjalistów, tj. lektorów lub aktorów dubbingowych do podkładania głosu.
Na czym polegają tłumaczenia voice-over?
Tłumaczenia voice-over dotyczą przekładu filmów lub seriali. Tworzy się je jednak z myślą o aktorach dubbingowych i lektorach. Inaczej mówiąc, technika voice-over polega na przygotowaniu list dialogowych do filmu lub serialu w kilku językach. W tym przypadku jednak tłumacz skupia się jedynie na przetłumaczeniu samych dialogów. Nie musi on dostosowywać napisów do tempa wyświetlania scen, czy tłumaczyć dla widzów przypisów ze scenariusza dotyczących odgłosów z tła.
Jaką rolę odgrywa tłumaczenie napisów w świecie kina?
Tłumaczenia napisów do filmu czy serialu to niezwykle ważny specjalistyczny proces, który może zdziałać wiele dobrego zarówno dla twórców dzieła, jak i odbiorców. Napisy w filmach czy serialach umożliwiają, m.in.:
- dotarcie niszowych produkcji kinowych do większego grona odbiorców,
- lepsze zrozumienie kwestii wypowiadanych przez postacie,
- możliwość usłyszenia prawdziwych głosów aktorów,
- osłuchiwanie się z językiem obcym,
- większy komfort oglądania osób niedosłyszących.
Jak profesjonalnie tłumaczyć napisy do filmów i seriali? 7 najważniejszych zasad
Poprawnie przetłumaczone napisy to sukces, do którego dąży każdy tłumacz. Zachowanie odpowiednich reguł tłumaczenia napisów gwarantuje prawidłowe wyświetlanie się dialogów na ekranach, a także umożliwia widzom cieszenie się seansem. Oto zbiór najważniejszych zasad, które stosujemy podczas tłumaczenia napisów do kinowych i serialowych produkcji:
- Zachowujemy długość oryginału
Kluczowe jest dopasowanie długości przetłumaczonych dialogów do czasu, w jakim bohaterowie wypowiadają oryginalne kwestie. Aby się to powiodło, często niezbędne jest skracanie oryginalnych wypowiedzi oraz tłumaczenie niedosłowne.
- Uwzględniamy niuanse kulturowe i humor
Podczas tworzenia napisów w innym języku należy uwzględnić wszystkie aspekty kulturowe i humorystyczne. Jednak przetłumaczenie oryginalnych żartów tak, aby śmieszyły obcojęzyczną widownię, nie należy wcale do łatwych zadań. Spójrzmy na przykład wzięty ze Shreka, gdzie tłumacze listy dialogowej w wersji polskiej poradzili sobie z tym zadaniem po mistrzowsku.
Oto amerykańska wersja dialogu pomiędzy Piernikowym Ludzikiem i Lordem Farquaad:
Piernik: Do you know the Muffin Man?
Lord: The Muffin Man?
Piernik: The Muffin Man.
Lord: I know the Muffin Man who lives on Drury Lane
Piernik: Well, she’s married to the Muffin Man.
A tak wyglądało tłumaczenie napisów do dubbingu w języku polskim:
Piernik: Słyszałeś o Muchomorku?
Lord: O Muchomorku?
Piernik: Tak, o Muchomorku.
Lord: Tak, znam Muchomorka – ten od Żwirka, tak?
Piernik: Tak. Żwirek kręci z Muchomorkiem!
Ciężko wyobrazić sobie sytuację, w której żart o Muffin Manie rozbawi odbiorcę z Polski, jeżeli nie zna on kontekstu kulturowego. W tym wypadku należy więc znaleźć odpowiednik żartu, który odnosi się do kultury polskiej. Czasem takie tłumaczenia wymagają wielu przekształceń, lub wręcz stworzenia fragmentu dialogu od nowa.
- Przekazujemy najważniejsze informacje
Podczas tłumaczenia napisów do filmów i seriali o skomplikowanej fabule, nietrudno o pominięcie jakiegoś wątku, lub – co gorsza – nadmierne wyjaśnianie. Pominięcie informacji, które tłumaczowi wydają się oczywiste, prowadzi do powstania niedopowiedzeń, które mogą zaburzyć sens fabuły dla widzów. Z kolei przekazywanie nadmiernej ilości informacji przytłoczy widza i może prowadzić do nadinterpretacji dzieła. Warto więc znaleźć złoty środek i wybrać wszystkie kluczowe dla zrozumienia fabuły informacje, a przy tym przekazać je w sposób zwięzły i prosty.
- Nie boimy się wprowadzać modyfikacji
Niejednokrotnie tłumacze napisów muszą wykazać się kreatywnością i wyczuciem, aby zaadaptować tłumaczenia kwestii tak, by brzmiała ona naturalnie dla odbiorcy. Aby osiągnąć jak najlepszy efekt, warto więc odejść od dosłownych tłumaczeń i modyfikować oryginalne wypowiedzi tak, by miały sens dla odbiorcy w jego ojczystym języku.
- Pomijamy tam gdzie trzeba
Nie wszystkie kwestie bohaterów filmów i seriali wymagają tłumaczenia. Czasem gesty postaci są tak oczywiste, że nie trzeba wiernie przekładać każdego słowa. Spójrzmy na przykład filmu animowanego Madagaskar z 2005 roku. Poniżej widzimy kadr ze sceny, gdzie Iwo Aleks (postać lwa) ucisza pozostałych bohaterów. Tłumacz polskich napisów kompletnie pominął tę krótką kwestię.
Oto jak wyglądała kwestia z powyższego kadru w kilku wersjach:
| Tekst w oryginale (j.angielski) | Tłumaczenie do dubbingu (j.polski) | Tłumaczenie do napisów(j.polski) |
| Shush! | Cicho! | Nie uwzględnione |
Jak widzisz podczas tworzenia napisów w innym języku, warto czasem pominąć kwestie, których przetłumaczenie nic nie wniesie do zrozumienia fabuły. Często obraz jest tak oczywisty, że nie trzeba już bodźców werbalnych. Zabieg tłumacza napisów do polskiej wersji filmu był więc całkowicie przemyślany. Uciszający gest postaci mówi sam za siebie, co eliminuje potrzebę tłumaczenia wypowiedzianej kwestii.
- Dostosujemy napisy do niesłyszących
Jednym z wielu wyzwań podczas tłumaczeń napisów jest uwzględnienie odgłosów, tak aby ułatwić zrozumienie fabuły osobom niesłyszącym i niedosłyszącym. Są to, np.:
[drzwi się otwierają]
[głośno krzyczy]
W języku angielskim do określenia napisów dla odbiorców niesłyszących stosuje się odpowiedni termin tzw. „closed captions”. Mogą one zawierać opisy muzyki, efektów dźwiękowych lub pozwalają na identyfikację postaci, która wypowiada kwestię.
- Tłumaczymy między słowami
Podczas tłumaczenia napisów uwzględniamy też teksty poza dialogami bohaterów. Często w filmach i serialach pojawiają się istotne treści na ekranie, np. na komputerze, w wiadomości SMS, na plakacie, czy w liście. Każdy tłumacz powinien podjąć decyzję, czy istnieje potrzeba tłumaczenia tekstu pozadialogowego, tzw. FN (ang. forced narratives). W filmach i serialach warto przetłumaczyć teksty występujące w postaci graficznej jedynie jeśli wnoszą one sens do fabuły, i być może niosą dodatkowe informacje, które nie są uwzględnione w dialogach. Warto jednak podkreślić, że przy tworzeniu napisów do takiej sceny, tłumacz musi zdecydować, czy lepiej jest przetłumaczyć dialog, czy też FN-y.
Czy warto zadbać o profesjonalne tłumaczenia napisów?
Przekonałeś się już, że tłumaczenie napisów do filmów lub seriali to nie lada wyzwanie, które wymaga wiedzy i doświadczenia. Niestety często jest to traktowane jako praca dorywcza albo hobby, które amatorzy wykonują za półdarmo. Nic więc dziwnego, że jakość takich tłumaczeń pozostawia wiele do życzenia. W rezultacie podczas oglądania ulubionych filmów i seriali towarzyszą nam wpadki językowe, które czasem śmieszą, a czasem żenują.
Jeżeli interesuje Cię ten temat, zajrzyj do naszego artykułu, w którym przyglądamy się bliżej poprawności tłumaczeń znanych tytułów filmowych.
Stwórz napisy filmowe na światowym poziomie
Podczas tłumaczenia napisów do filmów i seriali warto przestrzegać kilku najważniejszych zasad. Dzięki nim uda Ci się uzyskać profesjonalny efekt, a Twoje napisy mają szansę trafić na ekrany kin, popularnych platform z serialami, takimi jak VOD lub Netflix, czy nawet pod oko krytyków słynnych festiwali filmowych. Nie wierzysz? Dzięki naszym dobrym praktykom, tłumaczom z Diuna udaje się z powodzeniem dostarczać najwyższej jakości napisy do filmów na festiwal Dwa Brzegi już od 7 lat. Po więcej informacji na ten temat odsyłamy do naszego podcastu, w którym rozmawiamy o języku kina z ikoną filmową – Grażyną Torbicką.
Zależy Ci na stworzeniu profesjonalnych napisów do filmu lub serialu? Skontaktuj się z nami! W Diuna zapewniamy wysokiej jakości tłumaczenia napisów do kinowych produkcji, popularnych seriali, czy na potrzeby festiwali filmowych, i nie tylko!
