Historia wynalazków pełna jest oszustw, a niektóre afery stanowiłyby doskonały materiał na film. I stanowią, czego świetnym przykładem jest „Przebłysk Geniuszu” (ang. Flash of Genius) z 2008 roku. Film ten pokazuje spór o wynalazek toczący się pomiędzy Robertem Kearnsiem, wykładowcą uniwersyteckim, a wielkimi koncernami samochodowymi, które bezprawnie wykorzystywały jego wynalazek – wycieraczki samochodowe.
Niektóre afery patentowe były szeroko nagłośnione i stały się słynne na całym świecie, z kolei inne przeszły bez echa, ale także oznaczały czyjś prywatny dramat i często lata stracone w sądzie.
W tym artykule omówimy najbardziej znane przypadki podkradania wynalazków. To nie tylko lektura pełna ciekawostek, ale przede wszystkim przestroga – zabezpieczenie swojego dorobku intelektualnego pozwala uniknąć wielu przykrych sytuacji.
Spór o wynalazek – od teleskopu do gry Monopoly
Telefon, Alexander Graham Bell i Antonio Meucci.
Jednym z najgłośniejszych przypadków afery patentowej był spór o wynalazek telefonu. Według powszechnej wiedzy telefon został opatentowany przez Alexandra Grahama Bella w 1876 roku i to właśnie Bell zapisał się na kartach historii, jednakże istnieją dowody, że wcześniej nad podobnym urządzeniem pracował Antonio Meucci.
Meucci – ubogi Włoch – testował w latach 1854-1870 urządzenie o nazwie Telettrofono. Niestety nie miał on środków finansowych na złożenie pełnej dokumentacji i opatentowanie swojego wynalazku, co pozwoliło Bellowi na zarejestrowanie własnego patentu kilka lat później.
Po upływie ponad stu dwudziestu lat, dopiero w 2002 roku, Kongres Stanów Zjednoczonych uznał Meucciego za prawdziwego wynalazcę telefonu i przyznał mu zasłużone miejsce w historii.
Radio, Guglielmo Marconi i Nikola Tesla
Kolejnym przykładem afery patentowej jest spór o wynalazek radia, który dotyczył kilku osób, ale najbardziej znane nazwiska to Guglielmo Marconi i Nikola Tesla. Marconi jest powszechnie uważany za twórcę radia, za które otrzymał nawet Nagrodę Nobla. Jednakże to właśnie Tesli przypisuje się wiele wczesnych prac nad radiowym przesyłaniem sygnału, które sięgały nawet lat 80. XIX wieku.
Tesla nie miał jednak odpowiedniej dokumentacji i wsparcia finansowego, aby opatentować prace, a Marconi wykorzystał jego pomysły do stworzenia swojego urządzenia i zarejestrował patenty. Dopiero po latach, w wyniku procesu sądowego, Tesla został uznany za jednego z twórców radia, ale jego zasługi pozostają często pomijane w historii tego wynalazku.
Teleskop, Galileusz i Hans Lippershey
Teleskop, który zmienił nasze postrzeganie kosmosu, to kolejny przykład afery patentowej. Na początku XVII wieku Galileusz skonstruował własny teleskop, za pomocą którego dokonał szeregu odkryć astronomicznych: cztery księżyce Jowisza, plamy słoneczne, fazy Wenus czy pierścienie Saturna. Nie był on jednak pierwszą osobą, która stworzyła podobne urządzenie.
Niewiele wcześniej, holenderski optyk Hans Lippershey wynalazł teleskop, ale nie uzyskał patentu, ponieważ… wynalazek był zbyt prosty do odtworzenia. Obecnie to właśnie Galileusza łączy się ze stworzeniem teleskopu i ten przełom zapewnił mu nieśmiertelną naukową sławę.
Gra Monopoly, Charles Darrow i Elizabeth Magie Phillips
Gra Monopoly, stworzona przez amerykańskiego projektanta Charlesa Darrowa w latach 30. ubiegłego wieku, również stała się obiektem kontrowersji i afery patentowej. Darrow twierdził, że samodzielnie wymyślił grę, jednakże istnieją dowody na to, że Monopoly opiera się na innej grze o nazwie The Landlord’s Game, stworzonej znacznie wcześniej przez Elizabeth Magie Phillips.
Pomimo że Darrow wykorzystał wiele elementów z gry The Landlord’s Game, to właśnie on zyskał sławę jako twórca legendarnej planszówki i stał się milionerem dzięki sprzedaży praw do gry. Magie otrzymała za swój wkład jedynie 500 dolarów.
Żarówka, Thomas Edison i Joseph Swan
Kolejne wielkie nazwisko na liście i następny znaczący przykład oszustw, czyli spór o wynalezienie żarówki. Powszechnie za jej wynalazcę uważa się Thomasa Edisona, jednak w Wielkiej Brytanii Joseph Swan stworzył podobny wynalazek i starał się go wprowadzić do powszechnego użytku.
W 1883 roku Edison i Swan połączyli siły, aby założyć spółkę Edison&Swan United Electric Company i rozpocząć produkcję żarówek. Współpraca umożliwiła Edisonowi wykorzystanie wynalazku Swana w swojej pracy i zdobycie patentów na żarówki. Mimo że Edison zyskał sławę jako jej twórca, to jego wkład w wynalazek był znacznie mniejszy niż wynikałoby z szeroko zakrojonego marketingu.
Po wielu latach to właśnie Edison figuruje w ogólnej świadomości jako wynalazca żarówki, a jego hasło: „Nie poniosłem porażki. Po prostu odkryłem 10.000 błędnych rozwiązań” jest cytowane przez wielu mówców motywacyjnych.
Spór o wynalazek a prawo patentowe
Wielkie afery patentowe, które omówiliśmy w powyższych akapitach, pokazują jak wiele kontrowersji i sporów może powstać wokół opatentowania wynalazków. Prawo patentowe ma na celu zabezpieczenie własności intelektualnej i zachęcania do innowacji, jednak często zdarza się, że osoby, które nie są rzeczywistymi twórcami wynalazków, stają się ich właścicielami. Jest to nie tylko nieuczciwe, ale również niezgodne z etyką biznesową.
Warto więc znać swoje prawa i umieć je odpowiednio zabezpieczyć, a powyższe przykłady dobitnie pokazują, że na szali są zarówno pieniądze (często bardzo duże), jak i nieśmiertelna sława genialnego wynalazcy. I nie ma większego znaczenia, czy w grę wchodzą przełomowe odkrycia, czy drobne, wręcz rozrywkowe produkty, bo w każdym przypadku warto odpowiednio zadbać o swoje prawa do patentu.
Przeczytaj komentarz Katarzyny Kotruchow, Rzecznika Patentowego w Diuna IP Services
Prawa i korzyści wynalazcy: między prestiżem a korzyściami finansowymi
Bycie twórcą wynalazku jest pod kilkoma względami bardzo korzystne i może być pożądane. To z jednej strony duży prestiż w środowisku zarówno naukowym jak i biznesowym, a z drugiej strony na horyzoncie pojawiają się także korzyści finansowe. Wynalazca ma niezbywalne prawo osobiste do wymieniania go jako twórca danego wynalazku w opisach, rejestrach i innych dokumentach oraz w publikacjach. Twórca ma także prawo do uzyskania patentu i do wynagrodzenia. Obecnie jednak zwykle wyjątkowy sukces komercyjny wynalazków i uzyskanych na nie patentów przypada w udziale nie twórcom, ale przeróżnym korporacjom. Dlaczego tak się dzieje? Istnieje rozdział pomiędzy osobą, która dokonała wynalazku, a osobą, która ma prawo do uzyskania patentu i potem staje się uprawnionym z patentu. Obecnie wielokrotnie zdarza się, że naukowcy są zatrudnieni na umowy o pracę w różnych instytucjach lub firmach lub wykonują dla nich zlecenia, a ich zadaniem jest opracowanie innowacyjnego rozwiązania. To najprostszy przypadek, w którym urzeczywistnia się oddzielenie roli twórcy od roli właściciela danego patentu.
Konflikty i kontrowersje wokół praw do wynalazków
Kontrowersje dotyczące samej twórczości pojawiają się w przypadku współpracy w jednym projekcie. Często, pracując w zespole, trudno jest określić, kto konkretnie dokonał opracowania przełomowego rozwiązania. Taka sytuacja może być źródłem nieporozumień, ale może także był podstawą dla współtwórstwa wynalazku. W wielu publikacjach patentów można zauważyć długie wykazy twórców, którzy mieli swój udział w opracowaniu wynalazku.
Spory o autorstwo wynalazków mogą wynikać z wyjątkowych sytuacji. Czasami dwie osoby lub zespoły opracowują ten sam wynalazek niezależnie. Nie jest to wynikiem nieuczciwych praktyk, takich jak kradzież projektu czy jego kopiowanie. Podkreślenia wymaga, że są to rzadkie przypadki, ponieważ, wspomniane takie same wnioski wysnute niezależnie przez dwie osoby muszą być nieoczywiste w świetle dotychczasowej wiedzy, muszą być wysnute nawet przeciw obowiązującym w danej dziedzinie regułom rozumowania, aby wynalazek nadawał się do patentowania.
Jednak zdarzają się także takie okoliczności, w których duże korporacje wykorzystują swoją silną pozycję i korzystają z wynalazków dokonywanych przez inne osoby, nie zapewniając im należnego wynagrodzenia. Dlatego tak ważna jest dbałość o ochronę swojej własności intelektualnej i zgłaszanie sowich wynalazków do Urzędu Patentowego.
Chcesz zabezpieczyć swój znak towarowy lub potrzebujesz tłumaczenia patentu? Poznaj nasze usługi w zakresie tłumaczeń patentów i innych dokumentów z zakresu własności intelektualnej. Wejdź na Diuna IP Services.
